2015-06-15 rfa
 |
| គោបុរៈទី៤ របស់ប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលមានទេសភាព និងវាលស្មៅស្រស់ស្អាត នាចុងរដូវវស្សា។ រូបថតថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆកា ឆ្នាំ២០១៣
RFA/Hang Savyouth
|
ភាពចម្រូងចម្រាសជុំវិញរឿងក្ដីប្រាសាទព្រះវិហារ នៅតែជាចំណុចរសើប និងស្មុគស្មាញនៅឡើយ។ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ អាយ.ស៊ី.ជេ (ICJ) បានចេញសេចក្ដីសម្រេចដោយតម្រូវឲ្យភាគីថៃ ត្រូវដកយោធាចេញពីតំបន់មានជម្លោះជុំវិញបរិវេណប្រាសាទព្រះវិហារ។ ក៏ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការវិវត្តន៍ស្ថានការណ៍សង្គម និងគណបក្សប្រឆាំង យល់ឃើញថា ថ្វីបើកម្ពុជា ទទួលបានដាវអាជ្ញាសឹកពីតុលាការក្រុងឡាអេ ហើយក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានៅតែពុំអាចចាប់បង្ខំភាគីថៃ ឲ្យដកយោធាចេញជាស្ថាពរតាមសាលដីការបស់តុលាការនៅតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ បាននៅឡើយទេ។
ថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា គឺជាខួបលើកទី៥៣ ឆ្នាំហើយ ដែលកម្ពុជា ឈ្នះក្ដីលើភាគីថៃ ពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលអំណាចសាលដីកាកាលពី ៥៣ឆ្នាំមុននោះ របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បានកំណត់ឲ្យភាគីថៃ ត្រូវតែដកយោធារបស់ខ្លួនចេញពីតំបន់មានជម្លោះនៅត្រង់ប្រាសាទព្រះវិហារ អោយអស់ដូចសាលដីកាកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ កន្លងទៅនេះដែរ។
បើទោះជាបែបណា សម្រាប់អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមមួយចំនួន និងគណបក្សប្រឆាំងយល់ឃើញថា សាលដីកាកាលពីកន្លះសតវត្សមុននោះ ហាក់មានប្រសិទ្ធភាពជាងអំណាចសាលដីកាកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ក្រោយពីប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបានជោគជ័យលើរឿងក្ដីប្រាសាទព្រះវិហារកាលពីឆ្នាំ១៩៦២ ដោយអំណាចសាលដីកា។ កាលណោះ ភាគីថៃ បានសម្រេចដកយោធារបស់ខ្លួនដោយការបង្ខំរបស់កម្ពុជា ចេញពីតំបន់មានជម្លោះនេះម្ដងរួចមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែជម្លោះដែលបានកើតឡើងកន្លះសតវត្សក្រោយនេះវិញ បើទោះជាមានសាលដីកាហើយក៏ដោយចុះ ក៏ភាគីថៃ នៅតែបន្តឈរជើងនៅលើទីតាំងដែលមានជម្លោះនេះនៅឡើយ។
អតីតទីប្រឹក្សាព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះបាទសម្ដេច នរោត្តម សីហុន គឺលោក សឺន ស៊ូប៊ែរ្តិ៍ យល់ឃើញថា មូលហេតុដែលនាំឲ្យកម្ពុជា មានភាពខ្លាំងកាលពីជាង ៥០ឆ្នាំមុននោះ ព្រោះតែកម្ពុជា មានភាពខ្លាំងទាំងផ្នែកនយោបាយ និងផ្លូវច្បាប់៖ «»។
ជម្លោះប្រាសាទព្រះវិហារ បានកើតឡើងនៅពេលភាគីថៃ បានចូលឈ្លានពានតាំងពីឆ្នាំ២០០៨ បន្ទាប់ពីអង្គការយូណេស្កូ (NESCO) បានដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារ ទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ កងទ័ពកម្ពុជា និងថៃ បានផ្ទុះអាវុធជាច្រើនលើក បណ្ដាលឲ្យមានអ្នកស្លាប់ និងរបួសទាំងសង្ខាង។ ក្រោយពីមានជម្លោះយោធាដ៏តានតឹង កម្ពុជាសម្រេចបញ្ជូនសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដើម្បីឲ្យបកស្រាយសាលដីកាកាលឆ្នាំ១៩៦២ ឡើងវិញ ក្នុងពេលដែលកម្ពុជា ទទួលបានជ័យជំនះម្ដងរួចមកហើយ កាលពី ៥៣ឆ្នាំមុន ជុំវិញរឿងក្ដីប្រាសាទព្រះវិហារ លើភាគីថៃ។
តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនេះ ក៏បានប្រកាសសាលដីកាស្ដីពីប្រាសាទព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ ភ្លាមដែរ ក្រោយពេលតុលាការនេះបានបើកសវនាការស្ដាប់ការបកស្រាយដោយផ្ទាល់មាត់ពីតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងថៃ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣។ ដោយអំណាចសាលដីកានេះ គឺតុលាការបានបង្គាប់ឲ្យថៃ ត្រូវដកទ័ពចេញពីតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ។ បើទោះជាបែបណា គិតមកដល់ពេលនេះ មានរយៈពេលជិត ២ឆ្នាំហើយ កម្ពុជានៅតែពុំទាន់អាចចាប់បង្ខំឲ្យភាគីថៃ អនុវត្តតាមអំណាចសាលដីកានេះនៅឡើយ។
នៅពេលនេះ ថ្វីបើថៃ បានសម្រួលកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញពីតំបន់មានជម្លោះដែលនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីបរិវេណប្រាសាទព្រះវិហារក៏ដោយ ក៏នៅមុខតួប្រាសាទវិញ គឺត្រង់ចំណុចសំបុកឃ្មុំ នៅតែមានវត្តមានយោធានៃប្រទេសទាំងពីរ (កម្ពុជា-ថៃ) ចំនួន ៥នាក់ម្ខាង នៅតែបន្តឈរជើងរួមគ្នាដូចមុននៅឡើយ។
ជុំវិញរឿងនេះ ទាំងក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការវិវត្តន៍ស្ថានការណ៍នយោបាយ និងគណបក្សប្រឆាំង ហៅភាពអល់អែកនេះថា គឺជាចំណុចខ្សោយរបស់កម្ពុជា។
លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ មន្ត្រីនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចាត់ទុកថា ភាពចម្រូងចម្រាសនៅតែបន្តកើតមានក្នុងតំបន់ដែលមានជម្លោះនេះ ដោយសារតែនយោបាយការបរទេសកម្ពុជា ទន់ខ្សោយ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យកម្ពុជា មិនអាចចាប់បង្ខំភាគីថៃ អនុវត្តតាមអំណាចសាលដីកានេះបាន៖ «»។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបរាជ័យម្ដងជាពីរដងក្នុងយន្តការគាំទ្រផ្នែកផ្លូវច្បាប់នេះ។ ជម្លោះប្រាសាទព្រះវិហារនេះ ហាក់ដូចបាល់បោះយ៉ាងអ៊ីចឹង។ ក្នុងពេលយន្តការអន្តរជាតិបានផ្ទេរអំណាចឲ្យអាស៊ានដោះស្រាយ ដែលតម្រូវឲ្យដាក់ក្រុមភាគីឯករាជ្យនៅចំណុចមានជម្លោះ ក៏ប៉ុន្តែដោយជំទាស់ពីភាគីថៃ កាលណោះឥណ្ឌូនេស៊ី គឺមិនអាចចុះមកសង្កេតការណ៍ដោយផ្ទាល់ក្នុងបរិវេណដែលមានជម្លោះដោយយោធាបានឡើយ។ ចំណែកក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការវិវត្តន៍សង្គមវិញ យល់ឃើញថា កម្ពុជានៅតែមានប្រៀបចាញ់ភាគីថៃ រហូតមក បើទោះជាខ្លួនមានភាពគ្រប់គ្រាន់តាមផ្លូវច្បាប់ហើយក៏ដោយ។ នៅពេលថៃ បន្តក្នុងសភាពស្ងប់ស្ងាត់ កម្ពុជាក៏ពុំបានសើរើ និងទាមទារឲ្យថៃ អនុវត្តសាលដីការបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តជាតិ អ្វីនោះដែរ។
ជុំវិញរឿងនេះ សាស្ត្រាចារ្យ និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក ហេង ស៊្រាង យល់ឃើញថា មានមូលហេតុមួយចំនួនដែលនាំឲ្យតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ នៅតែប្រឈមមុខនៃជម្លោះនៅឡើយ។ ក្នុងនោះអាចជាចំណុចខ្សោយនៃអំណាចសាលដីកា និងភាពអន់ថយនៃនយោបាយរបស់កម្ពុជា។ ជាងនេះទៀត លោក ហេង ស៊្រាង ចាត់ទុកថា យន្តការក្នុងតំបន់នេះទៀតសោត ក៏ជាមូលហេតុចម្បងដែលមិនអាចធានាពីការរំលោភបំពានពីរដ្ឋមួយទៅរដ្ឋមួយផ្សេងទៀតបាន៖ «»។
មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ជុំ សន្ទរី បដិសេធថា រហូតមកដល់ពេលនេះ គេនៅមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានជាក់លាក់អំពីសេចក្ដីសម្រេចដែលចាប់បង្ខំឲ្យភាគីថៃ ត្រូវដកថយចេញពីតំបន់មានជម្លោះនៅឡើយទេ។
បើទោះជាបែបណា សេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ កាលពីជាង ៥០ឆ្នាំមុន បានទុកពេល ១០ឆ្នាំឲ្យភាគីថៃ តវ៉ា បើមិនសុខចិត្តនឹងសេចក្ដីសម្រេចនេះទេ។ ចាប់តាំងពីអំណាចសាលដីកានេះបានចូលជាស្ថាពរ គឺភាគីថៃ ពុំបានតវ៉ាអ្វីឡើយ។ ទាក់ទិនរឿងនេះ ក្នុងកិច្ចប្រជុំសភាថៃ កាលពីឆ្នាំ២០០៨ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក សាម៉ាក់ ស៊ុនដារ៉ាវេច (Samak Sundaravej) ថ្លែងថា ក្នុងចន្លោះនៃអំណាចសាលដីកានេះ គឺពុំមានអ្នកនយោបាយថៃ តវ៉ាប្រឆាំងសេចក្ដីសម្រេចនេះម្ដងណាឡើយ។ រីឯទង់ជាតិរបស់កម្ពុជាវិញ បានដាក់លើប្រាសាទព្រះវិហារនេះ អស់ពេលជាង ៤៦ឆ្នាំមកហើយដែរ ដែលពុំមានការតវ៉ាអ្វីសោះ។
ផ្អែកតាមយុត្តាធិការនៃអំណាចសាលដីកានេះ គឺក្នុងចន្លោះនៃការមិនតវ៉ា បានន័យថា ភាគីដែលទទួលបានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងគឺជាម្ចាស់ដោយស្របច្បាប់។ ក្នុងរយៈពេល ៤០ឆ្នាំក្រោយទើបថៃ បង្កើតតំបន់ ៤.៦គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ជាឯកតោភាគី ដោយចាត់ទុកថា ដីនៅតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ ស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ថៃ។ ជម្លោះព្រំដែនក្បែរតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារនេះ ក៏បានកើតឡើងម្ដងទៀត កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយពេលទាហានថៃ ចំនួន ៥០នាក់ បានចូលឈ្លានពានទឹកដីខ្មែរ និងបានឡើងគ្រប់គ្រងវត្តកែវសិក្ខាគិរីស្វារៈដែលមានទីតាំងនៅក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ មួយរយៈពេល។
ដោយឡែកនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឬភូមា វិញ ទោះបីជាថៃ មិនព្រមដកទ័ពចេញក៏ដោយ ក៏កម្ពុជា មិនបានលើកយកបញ្ហានេះទៅជជែកក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានឡើយ ខណៈដែលវៀតណាម បានលើកយកសំណុំរឿងជម្លោះជាមួយចិន ទៅជជែកគ្នាក្នុងកិច្ចប្រជុំការបរទេសអាស៊ាននោះ៕
No comments:
Post a Comment